Để có một kinh nghiệm phối giống chó không hề đơn giản. Nếu bạn chỉ nuôi một chú chó đơn thuần để bầu bạn, không phải vì mục đích kinh doanh mà chưa hề sử dụng bất kì một phương pháp triệt sản nào. Khi chúng tới thời sinh sản, bạn muốn có được một thế hệ chó con khỏe mạnh.
Hơn thế, đây lại là lần đầu phối giống đầu tiên của chú chó nhà bạn. Bạn vô cùng hoang mang vì không biết nên làm như thế nào. Bài viết này chắc chắn có ích cho bạn, hãy cùng Pet Mart theo dõi nhé.
Quy tắc chung cho tuổi phối giống chó
Những quy tắc kinh nghiệm phối giống chó này được đưa ra nhằm đảm bảo sức khỏe cho chó bố mẹ và đảm bảo các cún con được sinh ra khỏe mạnh. Ở Việt Nam, nhiều nơi chó sau 6 tháng là đã cho đẻ rồi (nhất là chó ta). Như vậy rất hại chó, kể cả bố mẹ lẫn con. Ở độ tuổi này, những chú chó còn quá non trẻ, hệ sinh sản vẫn chưa được hoàn thiện. Con sinh ra có thể ốm yếu, có dị tật, hoặc chết yểu.
Nguyên tắc chung để phân loại là xét theo kích thước của mỗi loại chó. Nhóm 1 bao gồm những giống chó nhỏ con, tăng dần lên nhóm 4 là những giống chó khổng lồ. Chó càng thuộc loại nhỏ con thì càng có thể cho sinh đẻ sớm.
Độ tuổi tối thiểu để phối giống cho chó
Độ tuổi theo kinh nghiệm phối giống chó này được thông qua bởi Liên đoàn Hội nuôi chó Liên bang Nga có hiệu lực từ tháng 9 năm 1996.
Chó cái 15 tháng, chó đực 12 tháng đối với các loại chó sau đây
Toy Terrier, chó Bắc Kinh, Toy Poodle, Brussels Griffon, Japanese Spaniel (Chin), Chihuahua, Pavillion, Yokshire Terrier, Toy Terrier lông mượt Nga, Spitz mini, Petite Brabancon, Poodle lùn, Schnauzer, Pinsher mini (Phốc), Fox terrier lông cứng, Welsh Terrier, Daschund loại nhỡ, nhỏ và mini, Lhasa Apso, Shih-Tzu, Terrier Tây Tạng, Terrier Scotland, Sky Terrier, Chó không lông Mê xi cô và Pêru, Chó xù Trung Quốc, Whippet, Spaniel King Charles, Jack Terrier, Bull Dog Pháp..
Chó cái 18 tháng, chó đực 15 tháng đối với
Collie, Commondor, Bull Dog Anh, Dog Ác hen ti na, Perro de presa Maiorkin, Schnauzer cỡ nhỡ, Sharpei, Terrier Stafforshire Mỹ, Terrier Bedlington, Bullterrier, Terrier Irland, Kerry Blue Terrier, Terrier Scốtlen, Stafforshire Bullterrier, Wolf Spitz, Spitz Đức loại nhỏ, Laica Nga, Samoyed, Chow-chow, Husky, Basset hound, Beagle, Bloodhound, Weimaran, Chó Đốm, RRD, Setter Anh, Setter Irland, Setter Scotland, Pointer Anh, Cocker-Spaniel Mỹ, Cocker-Spaniel Anh, Golden Retriever, Springer Spaniel, Poodle loại lớn, loại nhỏ, Chó săn Apganistan, Greyhound, Cane Corso.
Chó cái 20 tháng, chó đực 18 tháng đối với
Béc giê Đức, Béc giê miền Nam Nga, Chó vùng núi Bern, Doberman, Boxer Đức, Schnauzer khổng lồ, Rotweiler, Akita Inu, Chó săn sói Ai len, chó săn sói Nga.
Chó cái 22 tháng, chó đực 20 tháng đối với
Sant Berna, Dog Bócđô, Bull Mastiff, Becgie Kavkaz, Leon Berger, Mastiff, Mastiff Napoletan, chó bảo vệ Matxcova, Dog Đức, Newfoundland, Terrier đen Nga, Becgie Trung Á, Tosa Inu, Fila Brasilero.
Độ tuổi phối giống chó giống tại Việt Nam
Ở Việt Nam có 4 giống chó đang được nuôi và cho lai với nhau tạo ra nhiều con lai. Chúng có tầm vóc và màu lông khác nhau. Kinh nghiệm phối giống chó đực khoảng từ 12 – 15 tháng tuổi.
- Giống chó vàng: Có tầm vóc trung bình, cao 50-55 cm, nặng 12-15 kg. Chúng được nuôi để săn thú, giữ nhà. Chó cái sinh sản được ở tuổi 12-14 tháng, mỗi lứa để trung bình 5 con.
- Giống chó Bắc Hà: Sống ở miền núi cao, có tầm vóc lớn hơn chó Vàng. Cao 55-60 cm, nặng 18-20kg, được dùng để giữ nhà và săn thú. Chó cái đẻ trung bình mỗi lứa 6 con.
- Giống chó Lào: Sống ở trung du và miền núi, lông xồm màu hung có 2 vệt trắng trên mí mắt, có tầm vóc lớn hơn. Chúng cao 60-65 cm, nặng 18-25 kg. Mỗi lứa chó cái đẻ khoảng 6 con.
- Giống chó Phú Quốc: Có màu nâu xám, bụng thon. Đặc biệt, trên lưng lông mọc có hình xoắn, lông vàng xám có các đường kẻ nhạt chạy theo dọc thân. Chó cái đẻ trung bình mỗi lứa 5 con.
Như vậy, dựa vào độ tuổi phối giống chó chúng ta có thể đưa ra phương pháp sinh sản tối ưu nhất cho chú chó nhà mình. Đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho những chú chó trong thời kỳ sinh sản.
Thời điểm phù hợp để phối giống chó
Mỗi một loại giống chó lại có những những độ tuổi phối giống khác nhau. Với những chú chó có sự phát triển bình thường thì thời kì kinh đầu tiên thường diễn ta từ tháng thứ 7 trở đi. Tuy nhiên thì chưa nên cho chó mang thai ở thời kì kinh đầu tiên này. Bởi lẽ như thời gian này thì chó chưa có sự phát triển một cách toàn diện. Vì thế thời điểm kinh nghiệm phối giống chó tốt nhất là khi chó đã trưởng thành có độ tuổi trên 1 năm.
Thời điểm phối giống chó chính là thời điểm cần có sự theo dõi quan tâm nhất trong toàn bộ quá trình nuôi dạy chó. Việc chọn cặp chó đực cái cho giao hợp sẽ quyết định sự thành bại của chó con.
Nếu chọn sai 1 con, không tương xứng thì mọi công sức sẽ thành vô ích. Không phải bất cứ cặp chó nào phối với nhau cũng đều cho ra kết quả tốt. Thông thường, mùa sinh sản có thể kéo dài 3 tuần. Nhưng điều này cũng thay đổi tuỳ theo loại chó.
Yếu tố may rủi cũng không nên xem nhẹ. Thời điểm phối giống có vẻ rất lý tưởng nhưng thực tế lại cho ra kết quả không mong muốn. Sản phẩm là những con chó ốm yếu không đúng chủng loại. Tuy vậy, cũng không thể phó mặc cho sự may rủi. Việc chọn lựa kỹ sẽ mang lại kết quả tốt về lâu dài. Ít khi con chó nào thực sự lý tưởng ra đời mà không có sự chọn lọc kỹ càng.
Lựa chọn gen để phối giống chó
Mỗi dáng vẻ của chó được quy định bởi những gen do các tế bào sinh sản. Kết hợp 1 gen của chó bố và gen của chó mẹ. Có hàng ngàn cặp gen nầy cấu thành nên cuộc sống của mỗi chó con. Cả bố mẹ chúng cũng đã nhận những gen này từ chó nội, ngoại.
Vì thế theo kinh nghiệm phối giống chó người ta thường quan tâm tới gia phả của chúng. Gen quy định con chó là đực hay cái. Có 3 kiểu kết hợp gen cơ bản giữa gen trội và gen lặn.
- 1 gen lặn từ con đực kết hợp với 1 gen lặn từ con cái.
- 1 gen trội từ con đực và 1 gien lặn từ con cái.
- 1 gien lặn từ con này kết hợp với 1 gien trội ở con kia.
Việc phân tích gen tốt của chó bố mẹ sẽ giúp cho chúng sản sinh ra những chú con thuần chủng như mong muốn. Ví dụ cụ thể như nếu bạn phối giống cho chó Pooddle cái màu trắng. Bạn nên chọn phối với chàng trai màu xám, bò xám, hoặc trắng để đạt được sắc tố lông đẹp, chuẩn. Chó Poodle cái màu nâu đỏ nên phối với chàng trai màu nâu đỏ để cho sản phẩm chất lượng. Màu nâu đỏ gen khá trội nên cho phối cùng màu thì đàn con sẽ có màu lông đẹp nhất.
Phương pháp cách thức phối giống chó
Có 3 kinh nghiệm phối giống chó được các nhà nuôi chó chuyên môn ứng dụng.
- Out-crossing: Sự giao phối cùng giống
- Line-breeding: Sự giao phối thân thuộc (có bà con gần)
- In-breeding: Sự giao phối cùng dòng họ.
Sự giao phối cùng giống là cho 2 con đực và cái giao phối nhau mà giữa chúng không thấy sự liên hệ máu mủ nào. Cách này thường được các nhà nuôi chó mới vào nghề ưa chuộng. Họ cho rằng khi 2 con chó có liên hệ ruột thịt giao phối nhau sẽ cho ra đời những con chó con ốm yếu , thể trạng kém và có chiều hướng thoái hoá .
Sự giao phối thân thuộc là giao phối giữa 2 con có quan hệ bà con gần – chó bố với chó con chó mẹ với con, anh với em, hoặc anh em cùng cha khác mẹ. Còn sự giao phối cùng dòng họ là cho giao phối 2 con vật có liên quan nhưng ít thân thuộc hơn. Có thể là 2 anh em bà con cô cậu chú bác, ông với cháu, bà với cháu, hoặc dì với cháu. Cách giao phối cùng giống ít được sử dụng. Xong cách này vẫn sử dụng bởi các nhà nuôi chó kinh nghiệm. Họ muốn tạo cho giống chó của họ có 1 ưu điểm nào đó mà chúng chưa có nhưng 1 con chó khác lại có.
Sự giao phối thân thuộc thường không lên quan đến chuyện may rủi. Nó thường cho ra đời 1 số chó con lý tưởng nếu cho giao phối đúng cách.
Phối giống chó Out-crossing
Là việc phối giống chó khác huyết thống cho ra những chú chó lai mới. Nó được xem là kinh nghiệm phối giống chó để tìm ra được những tính trạng tốt trong quá trình nhân giống. Người ta thường dùng phương pháp này để sửa chữa một số khuyết điểm về hình thể của chó. Đây là phương pháp lai tạo phổ biến nhất của đại đa số người nuôi chó.
Vì giao phối giữa những con không cùng huyết thống nên có thể đem lại nhiều đặc tính mới. Hoặc có thể tái hiện lại những đặc tính đã mất do gen lặn mang lại. Chó bố và chó mẹ có vai trò ngang nhau trong việc quyết định các đặc điểm của chó con. Chó con được thừa hưởng 1 gen từ chó bố và 1 gen từ chó mẹ. Gen trội sẽ quyết định các tính trạng của chó con. Nó giúp con vật có khả năng miễn dịch cao hơn, có sức sống mạnh mẽ hơn.
Các chú chó được lai tạo ra từ phương pháp này vẫn đảm bảo tính thuần chủng. Tuy nhiên mức độ khác biệt về gen rất lớn. Tính đồng nhất của gen sẽ không cao. Điều này làm cho người lai tạo chó khó phán đoán về các đặc điểm của chó con.
Với kinh nghiệm phối giống chó này, các đặc điểm không mong muốn có thể xuất hiện cùng lúc. Đôi lúc, khi lai tạo với mong muốn khắc phục một số nhược điểm nhưng thực tế nhược điểm cũng có thể được khắc phục. Nhưng nhiều lúc chẳng những không được khắc phục mà còn làm xuất hiện thêm nhiều nhược điểm mới.
Phối giống chó Line-breeding
Là việc lai tạo các chú chó của cùng 1 giống, có huyết thống gần nhau. Chúng có các đặc điểm hình thể cũng như tính khí nổi bật, có ít khả năng di truyền bệnh tật sang các thế hệ sau nhưng vẫn còn mang một số lỗi.
Ví dụ về Line-breeding là cho phối các con có cùng ông bà với nhau. Hoặc cho phối con cháu với ông bà của chúng. Khi Line-breeding, cần phải cân nhắc thật kỹ và tiên liệu các đặc điểm mong muốn và không mong muốn có thể xảy ra.
Phương pháp Line-breeding giúp chọn lọc những gen tốt từ những chú chó có họ hàng với nhau. Kinh nghiệm phối giống chó này góp phần tạo ra những gen thuần mà vẫn giữ được tính đa dạng hóa của gen trong 1 khoảng thời gian tương đối dài. Điều này giúp chó con tạo ra được mạnh khỏe hơn, có khả năng kháng nhiều bệnh hơn. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ giúp làm chậm lại chứ không hề ngăn chặn sự sụt giảm tính đa dạng của quỹ gen. Nếu cứ tiếp tục Line-breed nhiều lần, đến một mức độ nào đó, tính đa dạng của quỹ gen sẽ giảm.
Phối giống chó In-breeding
Là việc lai tạo phối giống chó cận huyết gần nhau như bố, mẹ với con, chị với em… In-breeding cần phải được thực hiện bởi các nhà lai tạo nhiều kinh nghiệm có mục tiêu rõ ràng. Ví dụ như để bảo vệ 1 nguồn gen quý hoặc sửa chữa một số lỗi của 1 dòng chó giống.
Kinh nghiệm phối giống chó này giúp tạo ra được những chú chó có đặc điểm gần với đặc điểm của loài nhất. Các nhà lai tạo thường ghép cặp các chú chó có cùng huyết thống và có chung 1 số đặc điểm mong muốn. Cứ tiếp tục như thế, đôi khi chỉ cần sau một hoặc hai thế hệ. Các tính trạng ấy trở nên “đồng trội”. Và tất cả các chú chó con sinh ra từ phương pháp In-breeding sẽ thừa hưởng được gen thuần cho các tính trạng ấy.
Với phương pháp này, người ta có thể tạo ra được những chú chó giống có mức độ thuần chủng cao. Với gen thuần, các nhà lai tạo chó sẽ có thể phần nào đoán trước được các chú chó con sinh ra sau này sẽ có những đặc điểm như thế nào.
Tuy nhiên, kinh nghiệm phối giống chó In-breeding có vài nhược điểm cần phải chú ý. Nếu In-breeding quá nhiều lần, tính đa dạng của gen sẽ bị suy giảm. Do In-breed, con vật được tạo ra thừa hưởng 1 cặp gen giống nhau từ cha mẹ trong hệ miễn dịch. Theo đó, nó có 1 hệ miễn dịch kém mạnh mẽ hơn. Các chú chó có gen “đồng lặn” sẽ rất yếu và theo quy luật đào thải, sẽ chết đi.
Một số điều cần lưu ý trước khi phối giống chó
Các kinh nghiệm phối giống chó In-breed, Line-breed và Out-crossing đã được các nhà lai tạo chó nước ngoài thực hiện từ lâu. Tuy nhiên trong điều kiện Việt Nam, ít tiếp cận về các kỹ thuật của phương Tây nên vẫn còn rất e dè trong việc áp dụng các phương pháp lai tạo trên.
Trong tự nhiên, khi thú sống bầy đàn với những quần thể có số lượng cá thể nhất định. Việc Out-crossing với các con thú khác bầy rất thấp. Vai trò truyền giống được thực hiện chủ yếu do con đực đầu đàn. Con đực đầu đàn có thể giao phối với tất cả các con cái khác trong bầy. Con yếu vì cách này hay cách khác sẽ chết đi. Chỉ các con thực sự khỏe mạnh mới có thể sống sót và tiếp tục truyền giống. Đó là sự chọn lọc rất khắt khe của tự nhiên.
Do vậy, In-breed không phải là một cái gì đó tệ hại cần bị lên án. Nó là giải pháp cứu cho một giống chó khỏi bị tuyệt chủng. Đồng thời còn là 1 kinh nghiệm phối giống chó để lai tạo ra giống mới.
Quy tắc nhân giống chó để có đàn con đẹp
Nhân giống chó thường được mọi người nhìn nhận rất đơn giản kiểu: phối một chó đực với một chó cái… Và 2 tháng sau chúng ta sẽ có một đàn mèo chó con. Nghe tưởng như là một việc quá ư là đơn giản đúng không? Đúng, rất đơn giản nếu bạn cũng chỉ đơn giản là “nhân giống”. Kiểu để bán chó mèo con mà không cần suy nghĩ xem chúng sẽ lớn lên trông như thế nào. Và có tính khí ra sao, sức khoẻ tốt không… Tuy nhiên, nếu bạn nhân giống chó mèo để đi show. Và mong muốn nâng cao chất lượng của trại giống của bạn. Thì mọi chuyện không hề đơn giản như vậy.
Nắm rõ tiêu chuẩn giống (standard)
Rất nhiều bạn đang đi tìm chó để làm giống mà thực sự không biết mình muốn gì ở chú chó đó. Hay cũng không nhìn ra được những đặc điểm họ muốn. Hay có gì đặc biệt ở chính chó họ đang sở hữu. Vậy liệu họ có thể thành công được hay không khi không biết thế nào là một chú chó mèo đẹp mà vẫn muốn “nhân giống”?
Vậy, điều đầu tiên quan trọng nhất trước khi bạn bắt đầu trở thành một nhà nhân giống là: phải có kinh nghiệm phối giống chó, hiểu kỹ bản tiêu chuẩn giống chó mà mình theo đuổi. Bởi đây chính là thứ mà bạn sẽ hướng đến trong quá trình tạo ra chú chó mèo trong mơ của mình. Nếu không biết thế nào là một chú chó đẹp thì làm sao bạn có thể tạo ra nó bằng chương trình nhân giống đây? Vậy làm sao để biết thế nào là một chú chó đẹp? Hãy đọc thật nhiều và đừng nghe những lời mị dân.
Trong quá trình đọc bản tiêu chuẩn, chú ý vào các phần mô tả cấu trúc cơ bản. Vì bản tiêu chuẩn sẽ nêu ra những vấn đề cụ thể trong từng giống chó.
Cố gắng tìm kiếm và đọc những sách chuyên về giống chó bạn đang theo đuổi. Và những sách về kiến thức cụ thể như nhân giống cơ bản. Cố gắng quan sát những con chó đẹp ở ngoài đời thực, hoặc ít nhất là qua ảnh. Một số giống có những dòng khác biệt và bạn cần phải lựa chọn mình sẽ theo dòng nào như chó có style châu Âu và style châu Mỹ cũng hơi khác nhau chút. Một khi bạn đã lựa chọn được loại hình mà bạn muốn nhân giống thì hãy ghi nhớ nó và bạn đã có thể bắt đầu…
Nhân giống chó, đừng quên chăm sóc tốt
Sau khi quyến định nhân giống chó. Đừng quên chăm sóc chó của bạn thật tốt. Cho ăn, grooming tắm rửa làm đẹp. Quan tâm các vấn đề sức khoẻ, kí sinh trùng, phối giống, thai kỳ và chăm sóc chó con. Không gì đau đớn hơn việc mất nguyên một bầy chó mèo con mà bạn mơ ước suốt cả năm chỉ vì bỏ bê không chăm sóc.
Chó giống mạnh khoẻ sẽ sinh ra những bầy con khoẻ mạnh. Theo các kinh nghiệm phối giống chó đừng quên lựa chọn một bác sĩ thú y tốt và đáng tin cậy cho trại của mình nữa. Nhưng lang băm giờ có vẻ hơi nhiều, nên hãy cẩn thận khi lựa chọn.
Không có con chó nào là hoàn hảo
Xem như là bạn đã đọc và hiểu rõ tiêu chuẩn và kinh nghiệm phối giống chó. Và đã chuẩn bị rất tốt cho đàn chó mèo con. Hoàn toàn sẵn sàng và tự tin để đánh giá chúng rồi. Nhưng cẩn thận nhé, các breeder thường có xu hướng coi chó của mình là số một, là hoàn hảo nhất. Hãy tỉnh táo và đừng rơi vào “cái bẫy” này để có thể tìm ra vấn đề cần cải thiện. Các nhà chuyên môn gọi đây là hội chứng kennel blindness.
Mỗi chú chó đều có những điểm tốt và những lỗi theo tiêu chuẩn giống của nó. Và việc của bạn là phải tìm ra chúng và viết ra giấy để nhắc nhở bản thân rằng bạn cần phải giữ lại gì và loại bỏ điều gì ra khỏi chương trình nhân giống của mình.
Cách lựa chọn chó cái
Hãy để ý xem con cái của mình có body chuẩn không? Độ dầy của ngực, chiều dài của lưng, các góc độ có theo chuẩn không? Răng lợi ra sao, sắc tố trên da thế nào. Lông lá ra sao? Kiểu lông có đúng không, độ dài, màu lông và các lớp lông ra sao?
Đầu, tai và gốc mũi ra sao? Sự cân bằng của chiều dài thân và chiều cao thế nào? Từ đầu tới thân, chiều dài đuôi và tai? Bàn chân có đúng hình dạng và ngón chân sát nhau không?
Nếu chó cái của bạn đã qua được những điểm trên, bạn có thể nhân giống được rồi. Nếu con cái của bạn đã từng có con, hãy nhìn những đàn con mà nó sinh ra, những lỗi nào, những điểm tốt nào mà nó đã truyền lại cho đàn con? Hãy ghi lại những đặc tính mà bạn thích, không thích.
Nếu con cái của bạn chưa có con, hãy để ý đàn con của những con cùng đàn với nó. Điều đó có thể giúp bạn có những ý tưởng về những gì cần cải thiện cho con cái của mình. Nhưng hãy nhớ rằng, con cái của bạn không chắc chắn sẽ có những đàn con giống như con cùng đàn với nó đâu. Theo kinh nghiệm phối giống chó từ các chuyên gia, có cùng một gia phả không có nghĩa chúng sẽ tạo ra những đàn con giống nhau.
Khâu quyết định cuối cùng
Khi đã quyết định sẽ nhân giống chó của bạn. Hãy hoàn thành các xét nghiệm sức khoẻ và chuẩn bị tốt trước khi tới kì nhân giống để chắc chắn con cái của bạn ở trong giai đoạn tốt nhất. Và sẵn sàng cho ra những đàn con khoẻ mạnh. Bởi chó cái khoẻ mạnh thì tỉ lệ ra con khoẻ đẹp cao hơn. Và cũng giảm thiểu những rủi ro trong quá trình mang thai.
Trên đây là những chia sẻ về kinh nghiệm phối giống chó cơ bản, hy vọng sẽ giúp được các bạn trong việc chăm sóc cún cưng.
Discussion about this post